Als koffie je juist slaperig maakt
Veel mensen grijpen naar koffie om wakker te worden, maar een deel van de koffiedrinkers ervaart precies het tegenovergestelde. In plaats van extra energie voelen zij zich loom, prikkelbaar of zelfs slaperig na een kop koffie. Dit lijkt tegenintuïtief, maar er zijn verschillende lichamelijke en psychische verklaringen voor dit effect.
Wat cafeïne doet in je lichaam
Cafeïne staat bekend als een stimulerend middel. Het blokkeert de werking van adenosine, een stof die je hersenen helpt voelen wanneer je moe wordt. Door adenosine tijdelijk te blokkeren, lijkt je vermoeidheid te verdwijnen en neemt je concentratie toe. Tegelijkertijd maakt je lichaam meer adrenaline aan, waardoor je hartslag licht stijgt en je alerter wordt.
Maar dit stimulerende effect is niet onbeperkt en niet bij iedereen hetzelfde. Hoe snel je lever cafeïne afbreekt, welke genen je hebt en hoe je zenuwstelsel reageert, bepaalt sterk of koffie jou energie geeft of juist uitput.
Rebound-moeheid en adenosine
Wanneer het effect van cafeïne afneemt, komt adenosine als het ware in één keer terug. Dit wordt vaak rebound-moeheid genoemd. Je voelt dan niet alleen je gewone vermoeidheid, maar ook de uitgestelde moeheid die was ‘weggedrukt’ door de koffie. Dat kan zich uiten in een plotselinge energiedip, vaak een tot drie uur na het drinken van koffie.
Bij gevoelige mensen kan deze dip zo sterk zijn dat ze zich slaperiger voelen dan voordat ze koffie dronken. Dit effect wordt nog duidelijker als je weinig hebt geslapen of de hele dag door kleine beetjes cafeïne binnenkrijgt.
Koffie, bloedsuiker en voeding
Schommelingen in je bloedsuikerspiegel
Cafeïne kan invloed hebben op je bloedsuikerspiegel. Bij sommige mensen zorgt het voor een tijdelijke stijging van glucose in het bloed. Die korte piek kan gevolgd worden door een snellere daling, wat zich vertaalt naar vermoeidheid, een leeg gevoel en soms zelfs lichte trillerigheid.
Drink je koffie op een lege maag, dan zijn die schommelingen vaak heftiger. In combinatie met zoete koekjes of suiker in je koffie versterk je het effect nog meer. Het resultaat: eerst een gejaagd gevoel, daarna een stevige dip die je als slaperigheid ervaart.
Rol van hydratatie en slaap
Koffie werkt licht vochtafdrijvend. Als je de rest van de dag weinig water drinkt, kun je ongemerkt licht uitgedroogd raken. Een mild vochttekort geeft klachten die lijken op gewone vermoeidheid: concentratieverlies, hoofdpijn en loomheid.
Daarnaast kan cafeïne je slaapkwaliteit aantasten, zelfs als je makkelijk inslaapt. Minder diepe slaap of vaker wakker worden zorgt ervoor dat je de volgende dag uitgeputter bent, waardoor dezelfde koffie die je wakker moet houden, uiteindelijk extra moe maakt.
Persoonlijke gevoeligheid en stress
Niet iedereen reageert hetzelfde op cafeïne. Sommige mensen hebben genetisch bepaalde, tragere leverenzymen, waardoor cafeïne langer in het lichaam blijft circuleren. Bij hen kan een normale hoeveelheid koffie al leiden tot overprikkeling, gevolgd door een uitputtende ‘crash’.
Ook je stressniveau speelt een rol. Als je al onder spanning staat, kan extra adrenaline door koffie te veel zijn voor je zenuwstelsel. Je lichaam schakelt dan sneller over naar een soort beschermstand, waarin je je moe, leeg en teruggetrokken voelt.
Wat je kunt doen als koffie je moe maakt
Als jij je moe voelt na koffie, kan het helpen om je inname te beperken tot één of twee kopjes per dag en deze vooral in de ochtend te drinken. Combineer koffie met een kleine, evenwichtige maaltijd of snack om bloedsuikerschommelingen te dempen. Drink daarnaast voldoende water en let op de kwaliteit van je slaap.
Merk je dat zelfs kleine hoeveelheden koffie je structureel uitputten, dan kan het zinvol zijn om enkele weken volledig cafeïnevrij te gaan. Zo ontdek je hoe je energiepeil is zonder koffie en kun je bewuster kiezen of cafeïne echt bij jouw lichaam past.
