De oorsprong en betekenis van 'primum non nocere'
'Primum non nocere' is een Latijnse uitdrukking die vaak wordt gebruikt binnen de geneeskunde. De betekenis van deze uitdrukking is 'allereerst geen schade toebrengen'. Het idee hierachter is dat artsen en andere zorgverleners zich bewust moeten zijn van het risico op schade dat een medische handeling met zich mee kan brengen, en dat zij dit altijd moeten vermijden wanneer mogelijk.
Hoewel veel mensen denken dat deze uitspraak afkomstig is van de beroemde Griekse arts Hippocrates, is dat niet correct. De precieze oorsprong is onbekend, maar de uitdrukking werd populair in de medische wereld in de 19e eeuw. De gedachte achter 'primum non nocere' sluit wel nauw aan bij de morele principes van Hippocrates en andere geneeskundige filosofieën uit de oudheid.
Waarom is dit principe zo belangrijk in de gezondheidszorg?
Risico's afwegen vóór behandeling
In de moderne geneeskunde worden veel behandelingen voorgeschreven, van medicijnen tot operaties. Elk van deze behandelingen brengt potentieel risico met zich mee. Artsen moeten dus niet alleen denken aan de mogelijke voordelen, maar ook aan de kans op complicaties of negatieve bijwerkingen. 'Primum non nocere' herinnert hen eraan dat het in sommige gevallen beter is om niet te handelen, vooral wanneer het risico op schade groter is dan het mogelijke voordeel.
Morele en ethische afwegingen
De uitdrukking speelt ook een rol in de medische ethiek. Zorgprofessionals worden regelmatig geconfronteerd met moeilijke beslissingen. Bijvoorbeeld bij het behandelen van oudere patiënten met meerdere aandoeningen kan een ingreep meer kwaad dan goed doen. Hier komt 'primum non nocere' om de hoek kijken als leidraad in het maken van een juiste keuze, door altijd te overwegen of het welzijn van de patiënt daadwerkelijk wordt bevorderd.
Toepassing in de praktijk
In de praktijk kan het lastig zijn om altijd dit principe te volgen. Soms is het onmogelijk om een behandeling te geven zonder enig risico op schade. In zulke gevallen weegt een arts zorgvuldig af wat de meest verantwoorde keuze is. Ook in alternatieve en complementaire geneeswijzen wordt vaak verwezen naar dit principe, hoewel de toepassing daar nog meer discussie oproept.
Daarnaast is het principe ook van belang voor wetenschappelijk onderzoek en het ontwikkelen van nieuwe medicijnen. Onderzoekers en farmaceuten zoeken voortdurend naar manieren om gezondheidswinst te boeken met zo min mogelijk risico voor de patiënt. Hierin blijft 'primum non nocere' een moreel kompas.
Een tijdloos leidraad in de zorg
'Primum non nocere' blijft ondanks zijn oude oorsprong nog steeds actueel. In een tijd waarin medische technologie zich razendsnel ontwikkelt en behandelmogelijkheden toenemen, is het belangrijk om steeds stil te blijven staan bij de impact op de mens. Deze eenvoudige doch krachtige uitdrukking herinnert ons eraan dat welzijn van de patiënt altijd voorop moet staan, ongeacht de vooruitgang in middelen en methodes.
